ਅਮਰੀਕਾ ਬਨਾਮ ਭਾਰਤ: ਜਾਣੋ ਕਿਉਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਧਮਕੀ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਮਰੀਕਾ, ਸਮਝੋ ਖੇਡ

ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਗੁੱਟ ਨਿਰਲੇਪਤਾ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੀ ਨੀਤੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਚਲੇ ਜਾਣ। ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਇਹ ਚੇਤਾਵਨੀ ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਜੋ ਬਿਡੇਨ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਪੁਤਿਨ ਦੇ ਯੂਕਰੇਨ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੂਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰਤ-ਅਮਰੀਕਾ ਸਬੰਧਾਂ 'ਚ ਤਣਾਅ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਧਮਕੀਆਂ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਮਰੀਕਾ, ਜਾਣੋ ਖੇਡ

ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ/ਮਾਸਕੋ: ਅਮਰੀਕਾ ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਦਾ ਆਧਾਰ ਰਹੀ ਗੈਰ-ਗਠਜੋੜ ਦੀ ਨੀਤੀ ਤੋਂ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਬਿਡੇਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਗੈਰ-ਗਠਜੋੜ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨੀਤੀ ਤੋਂ ਟੁੱਟ ਜਾਵੇ, ਜਿਸ ਦੇ 'ਪਿਤਾ' ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਸਨ।
ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਅਮਰੀਕਾ ਇਹ ਵੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਰੂਸ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਬਣਾ ਲਵੇ, ਜੋ ਹਰ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਉਪ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਵੈਂਡੀ ਸ਼ਰਮਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇਹ ਚੇਤਾਵਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਜੋਅ ਬਿਡੇਨ ਦੀ ਵਰਚੁਅਲ ਮੀਟਿੰਗ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਅਮਰੀਕਾ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਗੁੱਟ-ਨਿਰਲੇਪ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੀ ਨੀਤੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖ ਕੇ ਵੱਡੀ ਖੇਡ ਖੇਡਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਵੈਂਡੀ ਸ਼ਰਮਨ ਨੇ ਬਿਡੇਨ ਅਤੇ ਮੋਦੀ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਪਣੇ ਬਿਆਨ 'ਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇਹ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਸ਼ਰਮਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ "ਪਹਿਲਾਂ" ਦੇਖੇਗਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਗੈਰ-ਗਠਜੋੜ ਦੀ ਆਪਣੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਨੀਤੀ ਅਤੇ ਰੂਸ ਨਾਲ G77 ਭਾਈਵਾਲੀ ਤੋਂ "ਮੁੜ" ਜਾਵੇ।

ਇਸੇ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਮਨ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਵਪਾਰ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਸੁਨਹਿਰੀ ਮੌਕਾ ਹੈ, ਜੋ ਹਿੰਦ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਖੇਤਰ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਟੀਚੇ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸਬੰਧ ਹੈ।

Zelenskyy India NATO: ਰੂਸ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਯੂਕਰੇਨ 'ਨਾਟੋ' ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, Zelenskyy ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕੀਤੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼, ਕੀ ਮੋਦੀ ਮੰਨਣਗੇ ?

ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਗਠਜੋੜ ਦੀ ਆਪਣੀ ਨੀਤੀ ਤੋਂ ਹਟਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ : ਅਮਰੀਕਾ

ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਉਪ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਵੈਂਡੀ ਸ਼ਰਮਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਅਸੀਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਗਠਜੋੜ ਦੀ ਆਪਣੀ ਨੀਤੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਚਲੇ ਜਾਣਾ ਅਤੇ ਜੀ-77 ਵਿਚ ਰੂਸ ਨਾਲ ਭਾਗ ਲੈਣਾ ਚਾਹਾਂਗੇ। ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਰੂਸ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਕਾਰਨ ਮਾਸਕੋ ਤੋਂ (ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ) ਪੁਰਜ਼ੇ ਲੈਣਾ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋਵੇਗਾ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਰੱਖਿਆ ਸਬੰਧਾਂ, ਰੱਖਿਆ ਖਰੀਦ ਅਤੇ ਸਹਿ-ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਵਧੀਆ ਮੌਕਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਰੂਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਐੱਸ-400 ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਰੱਖਿਆ ਸੌਦੇ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਹੈ।

ਦਰਅਸਲ, ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਜੰਗ ਦਰਮਿਆਨ ਮਾਸਕੋ ਪ੍ਰਤੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਕਾਰਨ ਅਮਰੀਕਾ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਦੂਜੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੇ ਉਲਟ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਯੂਕਰੇਨ 'ਤੇ ਰੂਸ ਦੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਰੂਸ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਮਤਿਆਂ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਪੂਰੇ ਮਾਮਲੇ 'ਤੇ 'ਨਿਰਲੇਖ' ਰਹੇਗਾ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐਸ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਜੰਗ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਖੂਨ ਵਹਾਉਣ ਨਾਲ ਕੋਈ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲ ਸਕਦਾ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਸ ਸਟੈਂਡ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰਾਂ ਅਤੇ ਬਿਡੇਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਕਈ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨਾਰਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਵਾਂਗ ਅਮਰੀਕਾ ਵੀ ਰੂਸ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਚਾਲ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਹੈ

ਉੱਘੇ ਭਾਰਤੀ ਰੱਖਿਆ ਮਾਹਿਰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਚੇਲਾਨੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਰੂਸ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਵੇਚਣ ਦੇ ਮੌਕੇ ਵਜੋਂ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਚੇਲਾਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਸਾਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ, ਅਮਰੀਕਾ ਇੱਕ ਨਿਰਪੱਖ, ਗੈਰ-ਗਠਬੰਧਨ ਜਾਂ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਇਹ ਵੀ ਕਿ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਈਰਾਨ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਤੇਲ ਦਰਾਮਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੂਸ 'ਤੇ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਕਾਰਨ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਪਣਾ 'ਖਾਸ' ਗਾਹਕ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲ ਗਿਆ ਹੈ। ' ਦਰਅਸਲ, ਹੁਣ ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਥਿਆਰ ਰੂਸ ਤੋਂ ਲੈਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਅਮਰੀਕਾ ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੌਕੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਰੂਸ ਉੱਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾ ਕੇ ਇਹ ਦਿਖਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪੁਤਿਨ ਸਰਕਾਰ ਉੱਤੇ ਸਖ਼ਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬਿਡੇਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਰੂਸ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਤੇ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਰੂਸੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਅਦਾਇਗੀਆਂ 'ਚ ਰੁਕਾਵਟ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਅਮਰੀਕਾ ਇਸ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਭਾਰਤ ਵਰਗਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਗਾਹਕ ਅਮਰੀਕਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਰੂਸੀ ਹਥਿਆਰ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਉਹ ਵੀ ਉਦੋਂ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਵਿਚ ਰੂਸ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ 2012-17 ਵਿਚ 69 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 2017-21 ਵਿਚ 46 ਫੀਸਦੀ ਰਹਿ ਗਈ ਸੀ।

ਰੂਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਭਾਰਤ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕਦਾ, ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਹਥਿਆਰ ਮਹਿੰਗੇ

ਸਿਪਰੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ 2012-16 ਅਤੇ 2017-21 ਦਰਮਿਆਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਵਿੱਚ 21 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਭਾਰਤ 2017-21 ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦਰਾਮਦਕਾਰ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਦਾ 11 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਿੱਸਾ ਰਿਹਾ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਭਾਰਤੀ ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਤੇ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ 2012-16 ਅਤੇ 2017-21 ਦੀ ਮਿਆਦ 'ਚ ਰੂਸ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਪਲਾਇਰ ਸੀ। 2017-21 ਵਿੱਚ, ਰੂਸ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਚਾਰ ਦੇਸ਼ਾਂ - ਭਾਰਤ, ਚੀਨ, ਮਿਸਰ ਅਤੇ ਅਲਜੀਰੀਆ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੇਂਦਰਿਤ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਲ ਰੂਸੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ਦਾ 73 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਹਥਿਆਰ ਵੇਚਣ ਦੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਕਦਮ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਨੇ ਬਿਡੇਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਸਾਫ਼-ਸਾਫ਼ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਰੂਸੀ ਹਥਿਆਰ ਸਸਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਹਥਿਆਰ ਮਹਿੰਗੇ ਹਨ।

ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਰੂਸ ਸਾਨੂੰ ਉਹ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਪਰਮਾਣੂ ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਅਮਰੀਕਾ ਸਾਨੂੰ ਮੁਹੱਈਆ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾ ਰਿਹਾ ਪਰ ਚੀਨ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਉਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਇਸ ਸਮੇਂ ਰੂਸੀ ਮੂਲ ਦੇ 250 ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 7 ਕਿਲੋ ਵਰਗ ਦੀ ਪਣਡੁੱਬੀ ਵੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਰੂਸ ਤੋਂ ਲੱਖਾਂ ਏਕੇ ਸੀਰੀਜ਼ ਅਸਾਲਟ ਰਾਈਫਲਾਂ ਮਿਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਰੂਸੀ ਮੂਲ ਦੇ 1200 ਟੈਂਕ ਹਨ। 10 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਸੌਦੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਗੱਲਬਾਤ ਅਧੀਨ ਹਨ।

ਦੱਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ 85 ਫੀਸਦੀ ਹਥਿਆਰ ਰੂਸੀ ਪੁਰਜ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਭਾਰਤ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਰੂਸ ਤੋਂ ਹਥਿਆਰ ਖਰੀਦਣਾ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ।