ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ-II ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਫਿਰ ਤੋਂ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੈ। 70 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ II ਮਹਾਰਾਣੀ ਬਣੀ ਸੀ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸਾਮਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਪਤਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਲਗਭਗ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ।
ਇਸ ਵਿਆਖਿਆਕਾਰ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮਹਾਰਾਣੀ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ-2 ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਤੋਂ ਘੱਟ ਗਿਆ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਕਿਵੇਂ ਲੱਖਾਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਘੇਰਾ ਲੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਗਿਆ ...
20ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਕਦੇ ਡੁੱਬਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ
ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਾਮਰਾਜ ਰਿਹਾ ਹੈ। 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਪੈਰ ਪਸਾਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। 16ਵੀਂ ਤੋਂ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਫਰਾਂਸ, ਸਪੇਨ ਅਤੇ ਪੁਰਤਗਾਲ ਵਰਗੀਆਂ ਯੂਰਪੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪਛਾੜਦੇ ਹੋਏ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ।
19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਕਹਾਵਤ ਸੀ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਡੁੱਬਦਾ।
ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ 26% ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ 25% ਆਬਾਦੀ ਉੱਤੇ ਸੀ।
ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ 19ਵੀਂ ਅਤੇ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਾਮਰਾਜ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ 80 ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਟਾਪੂਆਂ 'ਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। 1913-1922 ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀ 25% ਜਾਂ 450 ਮਿਲੀਅਨ ਆਬਾਦੀ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ।
ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲਤਾ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਇਸ ਤੱਥ ਤੋਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ 35 ਮਿਲੀਅਨ ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਭਾਵ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਲਗਭਗ 26% ਖੇਤਰ ਇਸ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸਨ।
ਜਦੋਂ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ 1952 ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਣੀ ਬਣੀ ਤਾਂ 55 ਦੇਸ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਸੀ।
ਮਹਾਰਾਣੀ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ II 26 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 1952 ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਬਣੀ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਤਕਰੀਬਨ 55 ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਟਾਪੂਆਂ ਉੱਤੇ ਬਰਤਾਨੀਆ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪਤਨ ਹੋਇਆ।
ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ 1997 ਵਿੱਚ ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਦੇ ਚੀਨ ਨੂੰ ਸੌਂਪਣ ਨਾਲ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।
ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਦੁਨੀਆ ਦੇ 14 ਟਾਪੂਆਂ ਤੱਕ ਸਿਮਟ ਕੇ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਟਾਪੂ ਉਜਾੜ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਸਿਰਫ਼ 2.72 ਲੱਖ ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਟਾਪੂ ਸਿਰਫ਼ 50 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 100 ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਫਾਕਲੈਂਡ ਟਾਪੂ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ ਲਗਭਗ 12 ਹਜ਼ਾਰ ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ।