ਪੁਡੂਚੇਰੀ: ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਨਾਲ, ਵਾਇਰਸ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁਣ ਹੋਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਪੁਡੂਚੇਰੀ ਵਿਚ ਵੈਕਟਰ ਕੰਟਰੋਲ ਰਿਸਰਚ ਸੈਂਟਰ (VCRC) ਨੇ ਲਿੰਫੈਟਿਕ ਫਾਈਲੇਰੀਆਸਿਸ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ 3, 000 ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਭੇਜਿਆ ਹੈ। ਵਰਲਡ ਹੈਲਥ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ (WHO) ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ 'ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਟ੍ਰੋਪਿਕਲ ਬਿਮਾਰੀ' ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ, ਲਿੰਫੈਟਿਕ ਫਾਈਲੇਰੀਆਸਿਸ (LF) ਇੱਕ ਵੈਕਟਰ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਜੋ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਫੈਲਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਵਿਚ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿਚ ਇੰਨੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਜ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਪੈਰ ਹਾਥੀ ਵਾਂਗ ਮੋਟੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਹਾਥੀ ਪੈਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਇਸ ਬੀਮਾਰੀ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕਈ ਵਾਰ ਆਪਣੀ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਖੁੰਝ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।
ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਫਾਈਲੇਰੀਆਸਿਸ ਦੇ ਲਗਭਗ 40 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਕੇਸਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕੱਲੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖਤਰੇ ਵਾਲੇ ਕੀੜਿਆਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ, ਮੱਛਰ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ Culex quinquefasciatus ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ।
ਵੀਸੀਆਰਸੀ, ਇੰਡੀਅਨ ਕੌਂਸਲ ਆਫ਼ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਸਰਚ (ਆਈਸੀਐਮਆਰ) ਦੇ ਅਧੀਨ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਹੈ ਜੋ ਵੈਕਟਰ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡੇਂਗੂ, ਮਲੇਰੀਆ, ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਆਦਿ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਵੀਸੀਆਰਸੀ (VCRC) ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਡਾ: ਅਸ਼ਵਨੀ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ, “ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਆਰਟੀ-ਪੀਸੀਆਰ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲੀਆਂ ਲਗਭਗ 3, 000 ਲੈਬਾਂ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਐਲਐਫ, ਡਬਲਯੂ ਦੇ ਕਾਰਕ ਏਜੰਟ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਹੈ, ਬੈਨਕ੍ਰਾਫਟੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਜ਼ੈਨੋਮੋਨੀਟਰਿੰਗ ਨੈਟਵਰਕ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਭੇਜਿਆ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਅਸੀਂ ਸਿਮਡੇਗਾ (ਝਾਰਖੰਡ) ਅਤੇ ਯਾਦਗਿਰੀ (ਕਰਨਾਟਕ) ਵਿਚ ਦੋ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੈਬਾਂ ਵਿਚ ਜਰਾਸੀਮ ਲਈ ਕਈ ਹਜ਼ਾਰ ਮੱਛਰਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਹੈ। ਜ਼ੈਨੋਮੋਨੀਟਰਿੰਗ ਕੀੜਿਆਂ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖੀ ਜਰਾਸੀਮ (ਮਨੁੱਖੀ ਜਰਾਸੀਮ) ਦੀ ਖੋਜ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਐੱਲ.ਐੱਫ. ਵੀਸੀਆਰਸੀ ਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਸਪੈਕਟ੍ਰਮ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸਤਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਮਲਟੀਪਲੈਕਸ ਪੀਸੀਆਰ ਟੈਸਟ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਹਨ।
ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿਚ ਐਲਐਫ ਨਿਗਰਾਨੀ ਵਿਚ ਚੁਣੌਤੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਰੋਗਾਣੂ ਰਾਤ 9 ਵਜੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਖੂਨ ਵਿਚ ਘੁੰਮਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਡਾਕਟਰ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, 'ਮੱਛਰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਕੱਟਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਰੋਗਾਣੂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਹੀ ਪੈਰੀਫਿਰਲ ਖੂਨ ਵਿਚ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ। ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਇਹ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੁਕਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਸਮਾਰਟ ਈਵੇਲੂਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਫੈਲਣ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਰਨ ਲਈ ਆਇਆ ਹੈ।
ਪਰ ਲੋਕ ਇਸ ਲਈ ਰਾਤ ਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਿਹਤ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਜ਼ੈਨੋਮੋਨੀਟਰਿੰਗ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਇਸ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ 2030 ਤੱਕ LF ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਹੋਰ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਚ, ਸੰਸਥਾ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੀ ਮੋਨਾਸ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਬੱਗ ਦੇ ਸੰਚਾਰ ਲਈ ਬੰਦੀ ਮੱਛਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਜਨਨ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਏਡੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਨੂੰ ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਵਾਇਰਸ ਨੂੰ ਪਨਾਹ ਦੇਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ। ਡਾਕਟਰ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ 'ਵੋਲਬਾਚੀਆ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਬੱਗ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਮੱਛਰ ਅੰਦਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਡੇਂਗੂ ਨੂੰ ਫੈਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਤਹਿਤ ਮੋਨਾਸ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 10, 000 ਮੱਛਰ ਦੇ ਅੰਡੇ ਮੰਗਵਾਏ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਮੱਛਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।
ਬੱਗ ਮਾਦਾ ਰੂਪ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਮਰਦ ਵਿਚ ਇਹ ਬੱਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਗਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਮਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਭਾਰਤੀ ਮਰਦ ਅਤੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਔਰਤਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਬਾਰੇ ਨੈਤਿਕ ਮੁੱਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਚ ਲੈਬ ਵਿੱਚ ਵਾਇਰਸ ਚੁਣੌਤੀ ਅਧਿਐਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਵੀਸੀਆਰਸੀ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ, “ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖੁਰਾਕ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦਾ ਪੋਸ਼ਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਫੀਡਰ ਦੇ ਨਾਲ ਖੁਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖੁਰਾਕ ਵਿਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਸਰੋਤ, ਅਮੀਨੋ ਐਸਿਡ, ਖਣਿਜ, ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ, ਲੂਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਵਿਹਾਰਕ ਅੰਡੇ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਲਈ ਢੁਕਵੇਂ ਹਨ। ਫੀਡਿੰਗ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਵਿਚ ਖੁਰਾਕ ਨੂੰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇੱਕ ਭੰਡਾਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਫੀਡਿੰਗ ਪਲੇਟਫਾਰਮ, ਮਾਈਕ੍ਰੋਪ੍ਰੋਸੈਸਰ-ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਤਾਪਮਾਨ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹੀਟਿੰਗ ਸਰੋਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਡਾ: ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਡੇਂਗੂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ 11 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਵੋਲਬਾਚੀਆ ਰਣਨੀਤੀ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਜੋਂ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਵਿਚ ਇਸ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦਰ 71 ਫੀਸਦੀ ਹੈ। ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 95 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿਚ ਕਾਰਗਰ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪ੍ਰਯੋਗ ਅਜੇ ਵੀ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਦੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਵੀਸੀਆਰਸੀ ਨੇ ਡੇਂਗੂ ਅਤੇ ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਧਿਐਨ ਰਿਪੋਰਟ ਆਈਸੀਐਮਆਰ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਾਇਰਸ ਚੁਣੌਤੀ ਅਧਿਐਨਾਂ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ।